عرضه و تقاضای«شیشه» در مالزی؛ خوب؟ بد؟ زشت؟

یکی از مهمترین اصول در هر فعالیت اقتصادی (قانونی و غیر قانونی) که مورد توجه فعالان اقتصادی قرار می‌گیرد بحث عرضه و تقاضا است که صعود و نزول هر فعالیت اقتصادی معلولی از ارتباط میان این دو عامل است. در بحث تجارت کثیف، یکی از حوزه‌های فعالیت مواد مخدر است. معضل مواد مخدر در هر کشوری یکی از مسائل مهم جهان امروز است که در هر جامعه بسته به موقعیت جغرافیایی، سابقه استفاده، هزینه و دیگر شرایط (که بحث این نوشته نیست)نوع ماده مخدر متفاوت است.

طبق اعلام رسمی 221 نفر ایرانی در 12 زندان مالزی به جرم حمل ماده مخدر «مت آمفتامین» - در اصطلاح مالایی آن «شابو»، که در ایران به شیشه مشهور است- دربند هستند. با پیگیری اخبار این حوزه در سالهای گذشته شاهد آن بودیم که برای مثال از یک قاچاقچی 81 کیلو شیشه به مقصد مالزی در یک کانتینر کشف و ضبط شد (لینک) و یا پلیس ایران در حمله به یک باند بین‌المللی 300 کیلو شیشه را کشف و ضبط کرد و اخبار اینچنینی که همه به یک مقصد ارسال می‌شود. مالزی! چرا که هزینه کسب شده حاصل از فروش «شابو» در مالزی به صورت میلیاردی است.

در خصوص مذمت این تجارت کثیف مطالب زیادی منتشر شده است که مهمترین آن: دستگیری قاچاقچیان که اکثریت آن را جوانان شامل می‌شوند، ضربه به شأن و منزلت ایرانیان و دانشجویان در مالزی، برخورد غیر انسانی با قاچاقچیان و اعدام آنان و... که اشاره به آن نیازمند نگارش مقاله مفصلی است.

دولت مالزی نیز برخوردهای را با ایرانیان داشته و دارد که البته حق هم دارد و ایران نیز در مرزهای هوایی کنترل بیشتری را اعمال می‌کند که خروج مواد مخدر سخت‌تر شود.

کارشناسان، جامعه‌شناسان، جرم‌شناسان و افراد متخصص در این حوزه دیدگاههای خود را بیان داشته‌اند اما یک سوال از دولت مالزی - که تمامی مشکلات ناشی از مواد مخدر کشور خود را مرتبط با ایرانیان می‌داند- مخفی مانده است.

در ایران تریاک ماده مخدر اول است که رتبه اول مصرف تریاک جهان را به خود اختصاص داده است؛ چرا که میزان تقاضای این ماده بالا است.(به هر دلیل). خروج ماده مخدر «شابو» یا همان «شیشه» به کشور مالزی نشان چیست؟ چرا قاچاقچیان حاضر به ریسک بالای اعدام نیز می‌شوند اما این ماده را به مالزی قاچاق می‌کنند؟ آیا جز این نیست که این ماده مخدر در مالزی به مصرف می‌رسد؟ حتی با فرض و ادعای اینکه مالزی کشور مقصد نیست و تنها به عنوان کشور واسط و ترانزیت مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد.

اگر ادعا شود که این ماده به مالزی قاچاق شده و سپس به سایر کشورهای منطقه از جمله: سنگاپور، تایلند، برمه و فیلیپین ارسال می‌شود چرا قاچاقچیان مستقیم این عمل را به کشور نهایی انجام نمی‌دهند؟

آنچه مسلم است پس از سنگاپور، مالزی گرانتر از کشورهای منطقه محسوب می‌شود و هزینه تجارت مواد مخدر در کشورهایی چون تایلند و فیلیپین از نطر قاچاقچیان به صرفه و اقتصادی! نیست. هر چند بنا به اعلام رسمی مقداری از این مواد به خارج از مالزی قاچاق می‌شود که این ادعا تنها به دو کشور سنگاپور و برونئی قابل قبول است.

اگر چه اخباری منتشر می‌شود که بیانگر دستگیری قاچاقچیان مالایی در استرالیا و نیوزلند است و این موضوع نشان از وجود قاچاقچیانی حرفه‌ای در مالزی است. مالایی تبارانی که خود نیز به همین جرم در سایر کشورها دربند هستند.

سالانه مقدار زیادی «شیشه» در واحد وزنی به مالزی قاچاق می‌شود. آیا این ماده مصارف دیگری نیز دارد؟ جز این نیست که میزان تقاضا در کشور مالزی هر چه بیشتر باشد عرضه آن نیز افزایش می‌یابد. بنابراین این حجم بالای ماده مخدر که قسمتی از آن نیز به کشورهای دیگر قاچاق می‌شود در مالزی به مصرف می‌رسد و این مساله بیانگر آن است که دولت مالزی علاوه بر مبارزه با قاچاق مواد مخدر بایستی به آموزش و فرهنگ‌سازی و مبارزه با اعتیاد این ماده بپردازد.

وجود مراکز تفریح شبانه،  کارگران خارجی در مالزی (کارگران جنسی و سایر کارگران) و نیز جوانان مالایی (در هر سه نژاد مالایی، چینی و هندی) که درگیر اعتیاد هستند از بسترهای افزایش مصرف «شابو» در مالزی است که بازنگری اساسی را از سوی مالزی طلب می‌کند. از سوی دیگر کنترل و مبارزه با سندیکاهای خلافکاران و قاچاقچیان مالایی نیز می‌تواند در کاهش میزان عرضه و تقاضا نقش موثری داشته باشد.